परिचय

भारतीय कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी) (भाकपा-माओवादी) को जनवरी २०१७  मा भएको नऔँ संयुक्त सम्मेलनले पुँजीवादी-संशोधनवादी चीनको सामाजिक, आर्थिक, राजनीतिक र सांस्कृतिक पक्षमा विकसित हुन थालेका रुझानहरूको रणनीतिक पक्षलाई लिएर विशेष अध्ययन गर्ने निर्णय गर्यो  । केन्द्रीय समितिलाई यो निर्णयलाई अगाडि बढाउने जिम्मेवारी दिइयो । केन्द्रीय समितिको चौथो बैठकमा लिइएको निर्णय अनुसार यसले मूलतः दुइटा कुरामा ध्यान दिएको थियो : चीनभित्र देखिएका रुझानहरू र चीन सामाजिक-साम्राज्यवादमा फेरिएको  हो कि होइन भन्ने कुरा । अध्ययनअनुसन्धानपछि केन्द्रीय समितिले पाँचौ बैठकमा तलको प्रस्ताव पारित गर्यो : ''पुँजीवादी-साम्राज्यवादी विश्वव्यवस्थाको एउटा अभिन्न अङ्गका रूपमा चीन आज आधुनिक सामाजिक-साम्राज्यवादी शक्तिमा फेरिएको छ र यसले विश्वका उत्पीडित वर्गहरू र जनताका विरुद्ध खलनायकको भूमिका खेलिरहेको छ ।” विश्व समाजवादी क्रान्तिको उद्देश्यका साथ मार्क्सवादी-लेनिनवादी-माओवादी पार्टीहरू, समूहहरू र शक्तिहरू किसान–मजदुर, उत्पीडितहरू र समाजका अन्य उत्पीडित वर्गहरूका साथ एकताबद्ध छन्, खलनायकी साम्राज्यवादी चीनमाथि विजय हासिल गर्न र यसका संशोधनवाद, सामाजिक-साम्राज्यवाद, र अन्यौलताको अन्त्य गर्न रचनात्मक सङ्घर्षका साथ अघि बढिरहेका छन् । हामी कम्युनिस्ट पार्टीहरूको दुइटा विश्वव्यापी जिम्मेवारी छन् : श्रमजीवी वर्गको पक्षमा उभिनु र यसले अघि बढाएको क्रान्तिलाई दृढतापूर्वक समर्थन गर्नु ।  यो कार्यभार पूरा गर्न चिनियाँ सामाजिक-साम्राज्यवादी चरित्रको पूर्णरूपमा भण्डाफोर गरिनु आवश्यक छ । विश्वका साम्राज्यवादी मुलुकहरूमध्ये चीनले कसरी एउटा प्रमुख प्रतिस्पर्धी साम्राज्यवादी मुलुकमा आफूलाई फेर्यो भन्ने कुराको विधिविधानलाई हामीले बुझ्नु पर्छ । वर्ग विभाजनको अन्तर्राष्ट्रिय सिद्धान्तअनुसार विश्वव्यापी रूपमा आफन्त र पराईहरूलाई छुट्याउन पनि हामी सफल हुनुपर्छ । हामीले विद्यमान विश्वको बद्लिँदो संरचनागत विविधता र त्यसको विशिष्ट स्थितिको पनि मूल्याङ्कन गर्नुपर्छ । जबसम्म हामी यी पक्षको अध्ययन गर्दैनौँ, हामी आधुनिक युद्धहरू, आधुनिक संशोधनवादीहरूको राजनीति, र साम्राज्यवादका सामान्य विविधताहरूलाई पनि बुझ्न सक्तैनौँ । लेनिनवादले साम्राज्यवाद पुँजीवादको सबैभन्दा उच्च स्वरूप हो भन्छ–यो भनेको युद्ध हो,  यो मरणोन्मुख छ ।

साम्राज्यवादले आखिर समाजवादी आन्दोलनको उदयलाई नै सुनिश्चित गर्छ र बिसौँ शताब्दीले यसको पुष्टि गरेको छ । लेनिनको साम्राज्यवाद सम्बन्धी सिद्धान्त आज पनि उत्तिकै सान्दर्भिक छ ।  युद्ध  प्रमुख हतियार हो, जसद्वारा साम्राज्यवादले आफ्नो निर्दिष्ट उद्देश्यले विश्वलाई विभाजन गर्छ र पुनर्सङ्ठित गर्छ । विश्वमा आफ्नो एकाधिकारका लागि साम्राज्यवादले विभिन्न मुलुकहरूलाई युद्धका लागि उकास्छ ।  मुख्यरूपमा यसले युद्धका माध्यमबाट सबै कुरा प्राप्त गर्छ । विश्वमा साम्राज्यवादको अस्तित्व छउन्जेल युद्धहरू अपरिहार्य छन् । यो अल्पविकसित मुलुकहरूमा नव–उपनिवेशवादका रूपमा प्रवेश गर्छ र अप्ठ्यारो र बाध्यात्मक स्थितिमा पारेर लुटतन्त्र जारी राख्छ । यसले जनसामान्य र उत्पीडितहरूको रगत चुस्छ, र यही नै उनीहरूको अतिसय पीडा र दुखको कारण बन्छ । लेनिनले “आधुनिक युद्धहरू साम्राज्यवादका परिणाम हुन् ” भनेर बारम्बार भन्नुभयो । विश्वलाई विभाजन गरेर र पुनर्गठन गरेर विश्वमा आफ्नो प्रभुत्व कायम गर्ने साम्राज्यवादी मुलुकहरू बीचको प्रतिस्पर्धाका कारण नै दुईवटा विश्वयुद्धहरू भएका थिए । “ नयाँ  राजनीतिक र आर्थिक सङ्कटबाट छुटकारा पाउँन साम्राज्यवादीहरूलाई पछिल्ला दुई विश्वयुद्धतर्फ प्रवृत्त गरायो”  भनेर  माओले भन्नुभयो ।

अमेरिकाले साम्राज्यवादी युद्धकै माध्यमबाट विश्वको सम्पति लुटेको छ । युद्धमा संलग्न भएका मुलुकहरूलाई ठूलो मात्रामा हतियार बेचेर यसले बोनसका रूपमा अतिरिक्त लाभ आर्जन गर्छ । यसरी अमेरिकाको साम्राज्यवादी अर्थव्यवस्था युद्ध अर्थतन्त्रका रूमपा समाविष्ट भएको छ, यसले युद्धमा मात्रै जोड दिएको छ । त्यसैकारण यसले आक्रमण र युद्धको तारतम्य मिलाउने गर्छ । अमेरिकी यो प्रवृत्ति हामी कोरिया, भियतनामदेखि अफगानिस्तान, इराक, लिबिया र सिरयामा देख्न सक्छौँ । साम्राज्यवाद बलियो छहुन्जेलसम्म युद्ध जारी रहनेछ । यदि हामी युद्ध समाप्त पार्न चाहन्छौँ भने, हामीले पुँजीवादी-साम्राज्यवादी व्यवस्थालाई समाप्त पार्नै पर्ने हुन्छ । त्यतिबेरका महाशक्ति अमेरिका र रुसबीचको शीतयुद्धले विकसित र अल्पविकसित मुलुकहरूमाथि निकै प्रभाव पारेको थियो । यसैका कारण उनीहरूबीच प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष लडाइँको स्थिति उत्पन्न भएको थियो । १९४५ देखि १९९० सम्म भएका कम्तीमा पनि १२५ क्षेत्रीय युद्धहरू, गृह युद्धहरू र सशस्त्र द्वन्द्वले ४० लाखभन्दा बढी जनताको ज्यान लियो, लाखौँलाख मान्छेहरू युद्धको चपेटामा परेका थिए र विस्थापित भएका थिए । साम्राज्यवादी युद्धका कारण यी मुलुकहरूमा देखापरेको आर्थिक सङ्कट दोस्रो विश्वयुद्धले निम्त्याएको सङ्कटभन्दा विशाल थियो ।

सन् १९९० को दशकभरि युद्धहरू जारी रहे । अमेरिकी सेनाले  होन्डुरस, युक्रेन र इजिप्टमा घृणित किसिमका युद्धहरू सञ्चालन गर्यो , र निरन्तररूपमा हतियारको प्रयोगद्वारा त्यस क्षेत्रमा हिंसात्मक स्थिति उत्पन्न गर्यो । अमेरिकाका अन्य सहयोगी राष्ट्रहरू ब्रिटेनलगायतका मुलुकहरूको आक्रमणबाट करिब ३.२ लाख मुसलमानहरूको मृत्यु भयो । अमेरिकाद्वारा अफ्रिकाका सबैभन्दा बढी धनसम्पति भएका धर्मनिरपेक्ष मुलुकहरू र लिबियालाई ध्वस्त पारियो । लिबिया, जुन एकसमय आप्रवासीहरूलाई आफनो मुलुकमा स्वागत गर्थ्यो , अहिले ध्वस्त पारिएको छ र आधा भन्दा बढी यसका जनसङ्ख्या विस्थापित भएका छन् । विश्वका  एक अरबभन्दा बढी जनता गरिबी र कुपोषणबाट पीडित छन् । हरेक वर्ष गरिबीले १७ लाख जनता मरिरहेछन् । तिनीहरूमध्ये आधा केटाकेटी छन् । इजरायलको विस्तारमा थप वृद्धि गर्न अमेरिकाले सहयोग पुर्याइरहेको छ । आफ्ना जनताको हितलाई एकातिर पन्छाएर इजरायललाई आर्थिक सहयोग गर्न र मुस्लिमहरूको हत्याका लागि अमेरिका २० खरबभन्दा बढी डलर खर्च गरिरहेको छ । अमेरिका आफ्ना जनतालाई दुख र कष्टमा राखेर खरबौँ रूपमा अन्यत्र लगानी गरिरहेको छ र अकेरिकामा हरेक वर्ष विभिन्न कारणले २ लाख जनताको मुत्यु हुने गरेको छ ।

सिरियामा बसार अल असादको सरकारलाई सत्ताच्युत गराउने उद्देश्यका साथ चलाइएको साम्राज्यवादी आक्रमणको चपेटामा परेर ५ लाख जनताको मृत्यु भइसकेको छ र अरू २ लाख जति घाइते र विस्थापित भएका छन् ।  यति मात्र होइन,  लाखौँ जनता घरवारविहीन भएका छन्, कतिपय  छिमेकी मुलुकहरूका साथै युरोपेली मुलकहरूमा शरण लिएका  छन् । अमेरिकाले शान्ति, सद्भाव र एकअर्कामा सहकार्यका साथ रहेका मुलुकहरूबीच फाटो ल्याएर ध्वस्त पारेको छ । अमेरिकी नेतृत्वमा भएको साम्राज्यवादी आक्रमण र युद्धले  अफगानिस्तान, लिबिया, सिरिया, इराक र अन्य थुप्रै मुलुकहरूमा असङ्ख्यको मृत्य गरायो र घाइते बनायो, असङ्ख्य घरहरू ध्वस्त पार्यो र असङ्ख्य जनतालाई घर छोडेर अन्य मुलुकमा जान बाध्य पार्यो ।

साम्राज्यवादी व्यवस्थालाई सुदृढ पार्न र विश्वका जनतालाई ठग्न साम्राज्यवादीहरू र संशोधनवादीहरू वर्तमान विशवको बदलिँदोँ परिदृश्यका सम्बन्धमा कपोलकल्पित कथा बुनेर अनेक किसिमले जनतालाई  दिग्भ्रमित पार्ने गर्छन् । अब उनीहरूको भण्डाफोर गर्ने र नाङ्गेझार पार्ने बेला आएको छ । यतिखेर साम्राज्यवादको समकालीन राजनीतिक प्रतिरोध पुँजीवादी आर्थिक व्यवस्थाले उत्पन्न गरेको स्थितिको अपरिहार्य परिणाम हो । आफ्नो फासिवादी तनासाहीलाई चोतर्फीरूपमा लागु गरेर जनतालाई दमन गर्न साम्राज्यवादले आफ्ना राजनीतिक संयन्त्रहरूको विस्तार गरिरहेको छ । जति शक्तिशाली आक्रमण हुन्छ, त्यति शक्तिशाली प्रतिरोध । समाजका मजदुर-किसमान वर्ग, निम्न-पुँजीपति  र अन्य उत्पीडित वर्गहरूलगायत समाजका अन्य तह र तप्कासमेत साम्राज्यवादका विरुद्ध लडिरहेका छन् । हाम्रो पार्टी भारतीय कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी)  साम्राज्यवादलाई पृथ्वीबाट समाप्त पार्न, उत्पीडित वर्गहरू र आमजनतालाई एकताबद्ध पार्दै  साम्यवादको स्थापना गर्न  अनवरत सङ्घर्षरत छ । हाम्रो पार्टी जनतालाई नेतृत्व प्रदान गर्छ र उनीहरूको साथ लिएर आफ्नो काँधमा जिम्मेवारी बहन गर्छ ।

सामाजिक-साम्राज्यवादी शक्तिका रूपमा चीनको उदयलाई ध्यानमा राखेर अध्ययन गर्दा विश्वभरिका श्रमजीवीहरूको पार्टीहरूको वर्तमान कार्यभार भनेको आफूलाई टिकाउन पहलकदमीको विकास गर्नु नै हो ।  यस किसिमको सिद्धान्तप्रति प्रतिबद्ध पार्टीनेतृत्वले आआफना समाजका उत्पीडित जनतालाई एकताबद्ध गर्नु र उनीहरूलाई समाजवादको बाटोमा अघि बढाउन अगुवाइ गर्नु हो । केन्द्रीय समितिबाट जारी गरिएको यो दस्ताबेजको उद्देश्य कसरी समाजवादी चीन एउटा पुँजीवादी र साम्राज्यवादी शक्तिका रूपमा फेरियो भन्ने कुरालाई प्रस्ट पार्नु र यसका विरुद्ध लड्नका लागि रणनीतिको विकास गर्नु हो । यो दस्ताबेजको राम्रोसित अध्ययन गरौँ । महान् लेनिनले अघि सार्नुभएको साम्राज्यवादका ५ आधारभूत चरित्र र ३ विशेष पक्षलाई ध्यानमा राखेर  चिनियाँ सामाजिक साम्राज्यवाबारे सही वैज्ञानिक धारणा निर्माण गर्न हामीले मार्क्सवाद-लेनिनवाद-माओवादका आधारमा यसको सही विश्लेषण र संश्लेषण गरौँ ।

अनु : ऋषिराज बराल