नेकपा-विप्लव नजिक प्रकाशन ‘रातो खबर’ ले नेकपा (चोथो महाधिवेशन) देखिका नेता कमरेड चित्रबहादुर आलेको जीवनसङ्घर्षका विविध पाटाहरूलाई 'जीवनका पाइलाहरू'  शीर्षकमा प्रकाशनमा ल्याएको छ । अहिले ३ वटा शृङ्खला मात्र प्रकाशनमा ल्याएको भए पनि यसले नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलन खासगरेर विक्रमको ३० र ४० को दशकको कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई बुझ्न निकै सघाउ पुर्याउँछ । मोहनविक्रम, निर्मल लामा, जयगोविन्द साह र ऋषि देवकोटाको  राजनीतिक-वैचारिक-व्यावहारिक पक्षलाई जान्नका साथै त्यसबेलाको वर्गसङ्घर्ष, खास गरेर जनकपुर अञ्चलको कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई बुझ्न निकै सघाउ पुग्छ ।

प्रकाशित शृङ्खला कच्चा सामग्री अर्थात्,  भाषालगायत वाक्य विन्यासमा सम्पादन नभएको सामग्री हो । यसले परिमार्जन र परिष्कृतताको माग गर्छ । तर,  यसमा व्यक्त विचारहरू हिजोका मात्र नभएर आजका पनि विचार हुन् । यस अर्थमा यस शृङ्खलाको ऐतिहासिक महत्व छ । यसमा सुरुमा आलेको सङ्क्षिप्त जीवनीको चर्चा गरिएको  छ र त्यसपछि दुईलाइन सङ्घर्षको चर्चा छ । यस क्रममा 'भकारीफोर' अभियानदेखि २०३६ साल चैत्र २४ को जनकपुर जनसभाको समेच चर्चा छ ।

यो शृङ्खलामा केही नाम, ठाउँ र सन्दर्भहरूसित आफ्नो पनि नजिकको साइनो भएकाले व्यक्तिगत रूपमा पनि यो मेरो चासो र सामीप्यबोधको विषय बनेको छ । ती ठाउँमा भएका कतिपय घटनाहरू ‘किसाननगर’ लगायत अन्य कथाहरूमा मैले समेटेको छु, जुन “गाउँको कथा भन्छु है त” मा सङ्कलित छन् ।

कमरेड आलेको कमरेड ऋषि देवकाटाप्रति असाध्यै श्रद्धा रहेको देखिन्छ । आजाद वर्गसङ्घर्षलाई उच्चतातिर लान चाहनुहुन्थ्यो र त्यसैअनुसार सङ्गठन र सङ्घर्षका कार्यक्रम लैजान जोड गर्नुहुन्थ्यो, तर नेतृत्वको उच्च तहमा रहेका मोहनविक्रम र निर्मललामाले कहिल्यै पनि यसका लागि पहल गरेनन् भनेर आलेले प्रस्ट पार्नुभएको छ । वहाँले भन्नुभएको छ :

देवकोटालाई साथ दिन नसकेकोमा कताकता पश्चाताप पनि देखिन्छ आलेमा ।  यी शृङ्खलामा  सिन्धुलीको वर्गसङ्घर्षको चर्चा गर्ने क्रममा त्यतिबेलाका सिन्धुलीका सेक्रेटरी कमरेड ईश्वरी दाहालसम्बद्ध सन्दर्भहरू पनि छन् । 'सिन्धुली काण्ड' शीर्षकमा बडो महत्वपूर्ण सन्दर्भ छ र यो सन्दर्भ कमरेड ईश्वरी दाहालको आत्म जीवनी “सङ्घर्षका पाइला” मा पढ्न पाइँदैन ।

प्रकाशित शृङ्खलामा नारायणकाजी गिरिराजमणि, विश्वनाथ साहको पनि चर्चा छ । नारायणाकाजी षड्यन्त्रकारी र महत्वाकाङ्क्षी पात्र हुन् र उनले निर्मल लामाप्रति पनि षड्यन्त्र गरेर आफू नेतृत्वमा आएका हुन् भन्ने कमरेड आलेको भनाइ छ ।  लेखिएको छ : '' भेलामा चर्को आलोचना भएपछि नारायणकाजीले लामालाई जनकपुरकै लक्ष्मण रानाको घरमा लगेर अघोषित बन्दी बनाएको लामाको गुनासो भयो । 'साथीहरूले त भनेका थिए– सर्पलाई दूध खुवाए जस्तो भयो'– निरास निर्मल लामा आफ्ना निकट सहयोगीसँग भन्ने गर्थे ।"

अहिलेसम्मको लेखाइमा एउटा नाम बराबर आएको छ–अमृत ठकुरी । सिन्धुलीबाट मोरङको शनिश्चरेमा बसाइँ सरेका अमृत ठकुरी हुन् कि अरू कोही हुन् भन्न सकिन्न, पक्कै उनै हुन् भन्ने चाहिँ लाग्छ । २०४६ को जनआन्दोलनपछि मोरङमा नेकपा (मशाल) को वैधानिक मोर्चा “नयाँ जनवादी मञ्च” गठन गर्ने क्रममा त्यतिबेर मशालका तर्फबाट पूर्वको राजनीति हेर्ने कमरेड असारेले अमृत ठकुरीको नाम लिनुभएको र कमरेड गौरवले पनि उहाँको नाम लिएपछि लेटाङ, मङ्गलबारेका साथीहरूसहित  मशालको किसान मोर्चा निर्माण गरेका थियौँ । आलेले उल्लेख गर्नुभएको अमृत वहाँ नै हो अथवा अर्कै भन्ने कुरा पछि थाहा होला ।

मेरो व्यक्तिगत रूपमा कमरेड आलेसित दोहोरो सम्बाद नेकपा-माओवादीभित्र अन्तर्विरोध चर्केको बेला कमरेड विप्लवको नेतृत्वमा बनेको आन्तरिक समूहको दोस्रो बैठकमा भएको थियो । पहिलो बैठकमा वहाँसहितको समूह सहभागी थिएन ।

२०४७ सालमा नेकपा (एकताकेन्द्र) बनेपछि र पूर्वमा पनि पार्टी एकतालाई मूर्त रूप दिएपछि प्रशिक्षणको कार्यक्रम राखिएको थियो । त्यतिबेर पूर्वमा निर्मल लामा, आले, निनु, राम कार्की, असारे कमरेड आउनुभएको थियो । चौमका नेता मात्रै बढी आए भनेर निकै टीकाटिप्पणी भएको थियो । हामीलाई चित्रबहादुर आले निर्मल लामाको सबैभन्दा  नजिकका र खास मान्छे भनिएको थियो र लामाजीप्रति हाम्रो त्यति सकारात्मक धारणा नभएकाले आलेजीप्रति पनि हामी मोटो मशालका समर्थक तथा कार्यकर्ताहरूमा त्यति सकारात्मक धारणा थिएन । 'विप्लव आन्तरिक समूह'  को भेलामा उहाँहरूको उपस्थिति र  कुरा रखाइपछि नै म  उहाँप्रति प्रभावित भएको हुँ ।

कमरेड आलेको अभिव्यक्तिको समग्र शृङ्खला व्यवस्थित किसिमले प्रकाशित हुनु आवश्यक छ । जसले यो कामको थालनी गर्नुभएको छ, वहाँ धन्यवादको पात्र हुनुहुन्छ र यसलाई छिटोभन्दा छिटो पुस्तकाकार दिनु आवश्यक छ ।  त्यसपछि नै यसबारे विस्तृत रूपमा चर्चा गर्नु सान्दर्भिक  हुन्छ । पढ्नेहरूलाई सजिलो होस् भनेर ‘रातोखबर’ मा प्रकाशित कमरेड आलेको सङ्घर्षगाथाको सबै  शृङ्खला,  भाषा सम्पादनसहित हामीले  janamel.com को ‘इतिहासबाट’ शीर्षकमा राखेका छौँ ।